روش های ضد عفونی کردن خاک

ضدعفونی خاک به روش پاستوریزاسیون

عموماً خاک محیط بیولوژیکی حاوی اغلب بیمارگرها و غیر بیمارگرها می باشد.بیمارگرهای گیاهی خاکزی که عمدتاً شامل قارچها،باکتریها و نماتدها هستند در پروسه پاستوریزاسیون خاک بمقدار زیادی تحت تأثیر قرار گرفته و از بین می روند.در این روش بسته به حجم کار مقداری از مخلوط خاک مرطوب را در دستگاه طراحی شده برای این منظور ریخته و در حرارت 72 درجه سانتیگراد و به طور یکنواخت گرم می نمایند.شرایط گرم نمودن خاک باید طوری باشد که تمام قسمت های خاک به یک اندازه حرارت ببیند.اجرای این روش ضدعفونی نمودن خاک مستلزم ساخت دستگاه فلزی دوار می باشد که حول یک محور چرخیده و در زیر آن شعله آتش که ممکن است از سوختهای فسیلی و یا برق تأمین گردد به چرخش درآمده و بعد از گذشت چند دقیقه تا چند ساعت بسته به حجم خاک موجود در مخزن،خاک ضدعفونی خواهد گردید.حرارت موجود در قسمتهای مختلف خاک طی مدت 30 دقیقه باید حتماً به 180 فارنهایت برسد.این روش باعث از بین رفتن بسیاری از عوامل میکروبی بیماریزا از قبیل قارچها،باکتریها،نماتدها خواهد شد.

ضدعفونی خاک به روش تندلیزه کردن

این روش بسیار شبیه به روش پاستوریزه کردن می باشد با این تفاوت که در روش پاستوریزه کردن،خاک یک بار در حرارت 180 درجه فارنهایت به مدت 30 دقیقه حرارت می بیند در حالی که در روش تندلیزه کردن با حرارت حدود 100 درجه سانتیگراد و به مدت 30 دقیقه و در طی مدت 3 روز خاک ضدعفونی خواهد شد.مزیت تندلیزه نمودن نسبت به پاستوریزه کردن این است که اسپور بعضی از قارچها و باکتریها در صورت حرارت و در زمان خنک شدن خاک تحریک به رشد و تندش شده و در روز دوم مسیلیومها و سلولهای باکتریایی حاصل از رشد اندامهای مقاوم قارچها(سختینه،کلامیدوسپور و ...)و باکتریها(اسپورهای مقاوم)با حرارت بالای 50 درجه سانتیگراد به تدریج شروع به نابود شدن می نمایند و در مرحله سوم حرارت دهی محتوای میکروبی خاک به حدی پائین خواهد آمد که شرایطی در حد استریلیزاسیون خاک فراهم می گردد.روش فوق که مستلزم صرف وقت و دمای بالاتری است با همان دستگاهی که برای روش پاستوریزاسیون طراحی شده قابل انجام خواهد بود.

استریلیزاسیون خاک

استریلیزاسیون در معنی به مفهوم نابودی کلی همه محتوای میکروبی خاک می باشد.این روش با دستگاه خاصی موسوم به اتوکلاو که محفظه چدنی مقاوم به حرارت و فشار است قابل اجراء می باشد در این روش که بستگی به حجم دستگاه دارد،خاک را درون اتوکلاو ریخته و پس از بستن درب آن،دستگاه را در حرارت 120 درجه سانتیگراد و در فشار 1/5 اتمسفر به مدت 20 دقیقه تنظیم نموده،خاک حاصل بدون هیچگونه بیمارگر فرض خواهد شد و جهت کشت بسیاری از گلها و مخصوصاً بذور حساس بعضی از گیاهان زینتی مناسب می باشد.

لازم به ذکر است که خاک مورد استفاده در این روش نیز همانند دو روش ذکر شده در بالا باید در حدود 30-40 درصد رطوبت داشته باشد.

ضدعفونی خاک به روش آفتاب دهی Solariziation

مؤثر بودن روش آفتاب دهی یا سولاریزاسیون در کنترل بسیاری از عوامل بیماریزای خاکزی (قارچها،باکتریها،نماتدها) به ثبوت رسیده است. به تحقیق ثابت شده است که در ژربرا عوامل بیماریزای خاکزی مانند Phytophthora،Fusarium ،Rhizoctonia در صورتی که خاک هر گلدان درون پاکت پلاستیکی رنگ روشن به مدت 3 هفته در مقابل نور مستقیم خورشید قرار گیرد ریشه کن خواهد شد.این روش در مورد ریشه کنی همه بیماریهای خاکزی گیاهان زینتی قابل اجراء بوده و به مراتب هزینه و روش اجراء آن کم خرج تر و آسان تر خواهد بود.خاک آفتاب دیده پس از مدت 3 یا 4 هفته قابل استفاده در گلدانها می باشد این روش علاوه بر نابود کردن بیمارگرهای خاکزی باعث آزادسازی عناصر غذایی مانند،N،Po4-،K+،NH4 خواهد شد.

ضدعفونی خاک با سموم گازی (متیل بروماید،کلروپیکرین،متیل ایزوتیوسیانات)

مواد فوق از نظر ساختمان شیمیایی ارتباطی با هم ندارند ولی چون از نظر مورد استفاده تقریباً مشابه هستند لذا از آنها در ضدعفونی خاک برای از بین بردن قارچها،حشرات،باکتریها،نماتدها و علفها استفاده می شود.مقدار توصیه شده هر کدام از مواد یاد شده فوق را بسته به مورد مصرف و حجم خاک می توان درون توده خاک وارد کرده و پس از حدود 48 ساعت خاک ضدعفونی شده در حد استریل آماده مصرف خواهد بود.مزیت انجام این روش علاوه بر صرفه جویی در وقت حجم زیادتری از خاک را در هر مرحله آماده خواهد نمود.در این روش به ازاء هر مترمکعب خاک 45 سانتیمتر مکعب از گاز متیل بروماید(مایع) را وارد توده ای که از قبل با پوشش پلاستیکی پوشانده شده است می نمایند بعد از گذشت 48 ساعت خاک ضدعفونی شده آماده استفاده در شاسی جهت کشت قلمه و یا بذر گیاهان حساس و یا استفاده در گلدان گل خواهد شد.

ضدعفونی نمودن خاک با قارچکش

قارچهای پارازیت خاکزی از جمله: ،Phytophthora،Fusarium،Verticillium،Armillaria،Phoma،Macrophoinma،Pythium،Roselinia و چندین قارچ خاکزی دیگر در شرایط مختلف خاک از نظر درجه حرارت و رطوبت توانایی تولید پوسیدگی ریشه،پوسیدگی بذر،مرگ گیاهچه،پژمردگی و خشکیدگی را دارند.بسیاری از این قارچهای انگل گیاهی با کاربرد یکی از سموم قارچ کش به صورت مخلوط نمودن مستقیم سم با خاک و یا کاربرد آن در آب آبیاری قابل کنترل خواهد بود.در به کارگیری مصرف سموم قارچ کش و باکتری کش و حتی نماتد کش باید به بی خطر بودن آن برای گیاه مورد نظر اطمینان داشت،به تحقیق ثابت شده است که قارچ کش متالاکسیل +Zineb برای کنترل پوسیدگی ناشی از گونه های مختلف قارچ پی تیوم در شمعدانی مؤثر است،همچنین از قارچها Prothiocarb نیز می توان برای کنترل گونه های مختلف پی تیوم استفاده نمود.در میخک برای کنترل پژمردگی ناشی از فوزاریوم قارچ کش های Zineb و یا بنومیل اثر فوق العاده ای دارد.در بگونیا قارچ کش Previcur به مقدار 0/15% و فورالاکسیل به مقدار 0/05% و نیز مخلوط مانکوزب + متالاکسیل به مقدار 0/75 % به صورت استفاده در آب آبیاری بهترین نتیجه را در کنترل پوسیدگی ناشی از قارچ Phytophthora cryptogea داشته است.

در میخک برای احتراز از پژمردگی آوندی که توسط قارچ فوزاریوم ایجاد می شود قارچ کش پروکلراز به میزان 2 گرم در مترمربع از خاک و در زمان انتقال قلمه های ریشه دار میخک و تکرار آن هر 10 روز یکبار نتیجه بسیار مطلوبی را خواهد داشت.

برای کنترل پوسیدگی ریشه بنت قنسول ناشی از قارچ پی تیوم ثابت گردیده که مخلوط نمودن متالاکسیل به میزان 0/3-0/5 درصد با خاک گلدان باعث ریشه کنی این قارچ خواهد شد.

موارد بسیار متعدد دیگری از کاربرد سموم قارچ کش در کنترل بیماری های خاکزی به صورت مخلوط با گلدان و یا استفاده در آب آبیاری وجود دارد ولی همانگونه که قبلاً گفته شد دقت لازم در به کارگیری سموم قارچ کش برای کنترل بیماریهای ریشه و بذر مستلزم رعایت نکات مربوط به بی خطر بودن آن برای گیاه را می طلبد.