پوسیدگی ریشه و مرگ درختان در خیابانها و پارکها در اثر قارچهای خاکزی

بسیاری از درختان زینتی و جنگلی از جمله زبان گنجشگ ،اقاقیا ،افرا ،نارون و نخل های زینتی در اثر آلودگی به قارچهای خاکزی ضعیف شده و در نهایت خشک گردیده و از بین می روند .در بعضی از کشورها مانند سنگاپور و استرالیا این خسارت عمده می باشد.برای مثال نخل های زینتی در پارکها و بولوارها در اثر حمله گونه های فوزاریوم (Fusarium oxysporum) دچار بیماری سرخشکیدگی می گردند.همچنین در اثر حمله گونه های Phytophrhora spp ریشه و طوقه گیاهان (خصوصاً گیاهان جنگلی) پوسیده گشته و منجر به ضعف ،ناتوانی و خشکیدگی آنها می گردد.علاوه بر قارچهای فوق الذکر گونه هایی از جنس Verticilium Rhizoctonia kdc نیز به علت خاکزاد بودن ،عوارض پوسیدگی ریشه را در گیاهان ایجاد می نماید و نحوه گسترش آنها به طور ویژه می باشد لذا برای مطالعه و بررسی آنها موارد و شیوه مورد نظر خود را طلب می نمایند .عوارضی که در اثر این بیماری ایجاد می شوند به علت حمله پاتوژن به ریشه و طوقه و اختلال در جذب و انتقال آب و املاح ،عمدتاً زردی ،خشکیدگی سرشاخه ها ،کاهش رشد و ضعف عمومی را به همراه دارند.از طرفی گسترش بیماری نیز نسبتاً بطنی است زیرا توسعه و گسترش پاتوژن های خاکزاد در خاک به کندی صورت گرفته و بدین سبب عوارض بیماری بصورت موضعی (Patch) ظهور می نماید.در این بررسی به معرفی بیشتر عوامل بیماریزا ،چگونگی جداسازی و شناسایی و شیوه کنترل آنها پرداخته میشود.

مواد و روش های جداسازی عوامل بیماریزا (Isolation)

برای جداسازی قارچهای خاکزی باید علاوه بر نمونه برداری از ریشه و طوقه گیاهان آلوده ،خاک اطراف ریشه نیز مورد مطالعه قرار گیرد.بدین منظور ریشه و قسمتهای آلوده گیاهان مورد بررسی از گیاهان آلوده جمع آوری و پس از ضدعفونی سطحی در محیطهای کشت اختصاصی (Selective media) کشت می گردند.محیطهای کشت اختصاصی برای جداسازی و شناسایی فوزاریوم ها عبارتند از ،PCNB PPA،CLAو برای جداسازی سایر قارچهای خاکزی می توان از محیطهای Potato Dextrose Ager ، CMA،PDA استفاده نمود.برای جداسازی قارچها از خاک آلوده از روش تهیه محلول خاک استفاده می شود.در این رابطه خاک مورد بررسی پس از جمع آوری ،خشک نمودن و مخلوط کردن از الک (780 میلی میکرون) عبور داده می شود.یک گرم از این خاک الک شده در 100 سانتی متر مکعب محلول آب آگار (0/5 درصد) استریل شده افزوده می شود و محلول خاک تهیه می گردد.

در بررسی های بعمل آمده مشخص شده است که مهمترین عامل سرخشکیدگی در بسیاری از درختان از جمله نخل های زینتی گونه Fusarium oxysporum می باشد که با ایجاد انسداد آوندی زوال تدریجی ،خشکیدگی سرشاخه ها را به وجود می آورد .

قارچ عامل بیماری به راحتی از خاک و اندام آلوده جداسازی شده و در محیط کشت PPA رشد می نماید.

گرچه این قارچ به فراوانی ماکروکنیدی و میکروکنیدی تولید می نماید ولی زمستان گذرانی آن در خاک عمدتاً به صورت کلامایدوسیور می باشد.

گونه هایی از Verticilliumنیز موجب پوسیدگی اندام های زیر زمینی و حتی با عبور از آوندها ، موجب پوسیدگی بافت های آوندی شده و خشکیدگی سرشاخه ها را خصوصاً در درختان جنگلی و زیتون ایجاد می نمایند.گزارش های زیادی از بیماری زایی گونه های مختلف این قارچ و ایجاد انسداد آوندی در گیاهان مختلف منتشر شده است.