روش های مختلف پرورش بونسای

پرورش نهالی:

1-مابوری یا پرورش نهالی که از طبیعت گرفته می شود.

2-پرورش نهالی که از طریق خوابانیدن به وجود می آید.

3-پرورش نهالی که از طریق جدا کردن به وجود می آید.

4-پرورش نهالی که از قلمه زدن به وجود می آید.

5- پرورش نهالی که از طریق پیوند زدن به وجود می آید.

6-پرورش نهالی که از طریق کاشت بذر به وجود میآید.

7- پرورش نهالی که از یک خزانه فراهم شده است .

مشهورترین بونساهای ژاپنی به همین طریق پرورش یافته اند. نهالی که در طبیعت به دلیل شرایط نامناسب رشد، خود به خود کوتاه و کوچک مانده است ، برای مبدل شدن به یک بونسای زیبا تنها احتیاج به یک تربیت صحیح دارد.گیاهانی نظیر کاج سیاه ژاپنی،کاج قرمز ژاپنی،کاج سوزنی و ... را میتوان از این طریق بونسای نمود.

مزیت این روش ، صرفه جویی در وقت است . زیرا برای تهیه بونسای از طریق کشت بذر، حداقل به ۵ الی ۱۰ سال زمان نیاز داریم. در ژاپن گیاهانی را که با توجه به خصوصیات بونسای از طبیعت جمع آوری میکنند، «آراکی» می نامند. بسیاری از گیاهانی که در صخره ها و کوهستانهای مناطق گرمسیری و معتدل در شکاف صخره ها رشد کرده اند ، به علت شرایط خاص موجود در منطقه و محیط کشت، خود به خود بونسای و تبدیل به درختانی مسن، با ارتفاع کم شده اند.

خصوصیات آراکی:

گیاهانی که از طبیعت انتخاب و جمع آوری می شود می بایستی واجد خصوصیات زیر باشد:

-در عین کامل بودن به اندازه کافی کوچک باشد تا در گلدان کم عمق و کوچک جای گیرد.

-ریشه های قوی و گسترده داشته باشد.

-شاخه ها باید به نحو مطلوب،بسته به شیوه بونسای مورد نظر،آراسته باشند.

-شاخه ها باید به نحو زیبا و دلپذیری در اطراف تنه اصلی پراکنده شده باشند.البته اگر شیوه بونسای مورد نظر روش نردبانی باشداین خصوصیت مورد توجه قرار نمی گیرد.

-به اندازه کافی سرزنده ، شاداب ، سالم و قوی به نظر برسد، تا نیاز به مراقبت و نگهداری ویژه نداشته باشد.

-ارتفاع زیادی نداشته باشد.

-گیاه انتخابی باید از نوع درختانی باشد که طول عمر زیادی دارند.

بعد از انتخاب آراکی دورتا دور گیاه را خالی کرده و گیاه را سالم و بارعایت نکات باغبانی از محل رویش خارج می کنند.و با حصیر یا گونی دورتادور ریشه را می پوشانند. سپس با نخ و سیم، گونی یا حصیر را می بندند. قطع ریشه ها تا یک فاصله معینی از تنه، ضروری است.روش برش باید به صورت مورب باشد. گیاه را بعد از انتقال به گلخانه، در گلدانی می کارند.ته گلدان شن درشت، سپس یک لایه خاک و شن و پس از آن یک لایه ماسه و کود حیوانی و بعد شن شسته شده،ریخته می شود.گیاه بعد از ترمیم، آماده بونسای و تربیت مخصوص شیوه مورد نظر است.

چند تذکر در این مورد ضروری به نظر می رسد:

1-نباید گیاه را در معرض باد قرار داد.

2-خاک اطراف گیاه نباید خشک شود.

3-در 2 روز اول نباید گیاه در معرض نور مستقیم قرار گیرد،مگر آن که نور تنها به گلدان گیاه بتابد.

4- به گیاهی که کاملا ریشه نگرفته نباید زیاد کود داد.

5- در صورتی که گیاه جوانه های متعددی تولید کرد، با توجه به شیوه بونسای انتخابی، جوانه های مناسب را نگه داشت و از تولید شاخه توسط بقیه جوانه ها جلوگیری کرد.

6-پس ازآن که گیاه کاملا شکل گرفت، می توان آن را به گلدان زیباتری منتقل کرد.این عمل باید در ماه فروردین و اردیبهشت صورت گیرد.

پرورش به طریق خوابانیدن :

دومین روش آسان پرورش بونسای، روش خوابانیدن است . درختانی برای این روش مناسب هستند که بتوانند از طریق تنه یا شاخه، ریشه تولید کنند. برای نمونه می توان از درختانی نظیر انار، افرا، نارون و یا صنوبر نام برد.درابتدا شاخه ایی را که جلوه مناسبی برای ایجاد یک بونسای دارد، انتخاب و قسمتی از شاخه را حلقه برداری می کنند. سپس آن را با اسفنج یا خزه اسفاگنوم می پوشانند.و اطراف آن را با پلاستیک مسدود می کنند. بعد از یکی از دو سال می توان ساقه را قطع کرد و قسمت مورد نظر را به گلدان منتقل کرد. پس از آن روش های تربیتی و سیم پیچی آغاز می شود.

سایر روشها

برای بونسای کردن گیاه از روش های دیگری مانند پیوند زدن نیز استفاده می شود. در این روش از گیاهانی که به شرایط محدود بونسای، مقاوم هستند، به عنوان پایه استفاده می شود. پیوند آن نیز از نوع زینتی است.

شیوه های بونسای:

درختان در طبیعت در شرایط و موقعیت مختلفی رشد می کنند. بعضی از آنها عوامل رشد مناسب را در اختیار دارند در حالی که برخی از گیاهان در کوهستانها و مناطق شیبدار یا در کنار دریا و بادهای تند رشد می کنند. به همین دلیل مجبورند در برابر این عوامل نامساعد مقاومت کنند. این مبارزه، باعث تغییر شکل در گیاه می شود و شکلهای گوناگونی که غیرقابل شمارش هستند؛ پدید می آید. در یک بونسای خوب، سعی می شودکه از اشکال اصلی که در طبیعت وجود دارد تقلید شود. برای انتخاب شیوه بونسای آگاهی از طبقه بندی آنها ضروری است.

بونسایهایی که زیر 15 سانتیمتر ارتفاع دارند بونسای مینیاتوری نامیده می شود.بونسای کوچک 15 تا 32 سانتیمتر؛بونسای متوسط 32 تا 60 سانتیمتر و بونسای بزرگ بیش از 60 سانتیمتر ارتفاع دارند . اندازه یک بونسای باید با اندازه یک درخت روییده شده در طبیعت متناسب باشد . برای مثال بوته هایی مانند رزهای پا کوتاه یا شاه پسند درختی؛وقتی به رشد کامل می رسند 0/5 تا 2 متر ارتفاع دارند . بنابراین برای بونساهای مینیاتوری یا کوچک متناسب هستند. درختانی که در طبیعت ارتفاع آنها به 2 تا 4 متر می رسد ؛ مثل ختمی درختی برای بونساهای متوسط مناسب هستند .درختانی که تا ارتفاع زیادی رشد می کنند مثل چنار ؛ کاج ها و .......... برای بونساهای بزرگ مناسب هستند.

روش تربیت بونسای ساقه:

راست متقارن:

در این روش درخت در یک مسیر مستقیم رشد می کند . ریشه ها نیز در همه جهات عمود بر ساقه گسترده شده اند . در این روش ،درخت را به گونه ای تربیت می کنند که درختی رشد کرده در شرایط کاملاً مناسب و طبیعی ، در ذهن تداعی شود . برای ایجاد شکل ساقه راست متقارن ،باید پایین ترین شاخه را در حدود یک سوم ارتفاع تنه حفظ کرد و با سیم پیچی مانع حرکت آن به سمت جلو شود. آشفتگی شاخه ها باعث پنهان شدن قسمت عقبی و پشت درخت می شود. تعیین اولین شاخه مهم است زیرا موقعیت شاخه دوم با توجه به شاخه اول معین می شود. دومین شاخه بلند در قسمت دیگر وکمی بالاتر باشد. این شاخه باید کمی به قسمت پشت متمایل باشد و به گونه ای پرورش داده شود،که مقداری از قسمت زیر شاخه در دید ناظر قرار گیرد.این شاخه به تاج درخت عمق میبخشد. سومین شاخه در قسمت عقب و کمی بالاتر از دومین شاخه قرار می گیرد. چهارمین شاخه در راستای دومین شاخه است.شاخه های دیگر نیز به همین ترتیب و به صورت متناوب قرار خواهند گرفت. شاخه ها نباید در دید ناظر بالای سر یکدیگر قرار گیرند زیرا در این صورت به یک میزان از نور خورشید و جریان هوا، بهره مند نخواهند شد.

راست نامتقارن:

در این روش، مانند روش متقارن، درخت رو به بالا رشد می کند ولی تنه دارای انحناهای بسیار زیبایی است. انحناها بیشتر به صورت زیگزاگ است. اما شاخه ها وضعیتی مشابه با روش متقارن دارند. در این روش راس ساقه اندکی به یک طرف کج شده است.

روش اریب:

این روش بسیار آسان است و برای افراد مبتدی در نظر گرفته می شود، در زمانی کوتاه نیز می توان آن را ایجاد کرد. در این روش تنه درخت با انحنایی حدود 45 درجه به طرف راست یا چپ متمایل می شود. بدین ترتیب تنه ابتدا به یک طرف مایل شده و دوباره بعد از طی فاصله کوتاه درمسیر اولی قرار میگیرد. اولین شاخه، قوی و نیرومند است و در مکانی که انحنای تنه شروع می شود، واقع شده است. این شاخه یا به صورت افقی گسترده می شود یا روبه بالا متمایل میگردد و بیشترین نور را دریافت میکند. روش تنه کج، درختی را درذهن القا میکند که در اثر نیروهای طبیعی، به این شکل درآمده است.

گستردگی ریشه بیشتر در خلاف انحنای تنه است. این روش خلق یک بونسای و یک نمونه جالب را برای هنرمندان امکانپذیر می سازد.

روش بازده:

در روش بادزده، یک بونسای را باید آن گونه شکل داد که همانند یک درخت یا گروهی از درختان باشد که در یک مکان بادخیز یا در مجاور ساحل یا در نوک تپه رشد کرده اند.در این روش تنه مستقیم است، ولی با زمین زاویه میسازد( عمود بر زمین نیست). زاویه خط تنه از راستای شاقولی حدود 45 درجه است. راس ساقه نیز در مسیرخمیدگی است. شاخه ها باید همچنان به صورت افقی حفظ شوند. خمیدگی درخت و وضع شاخه ها، این تصور را درذهن ناظر القا میکند که درخت در پیکاری طولانی با بادهای شدید است.

روش نردبانی:

این روش، که بسیار ساده است، برای بونسای کردن گیاهانی که از طریق خوابانیدن ریشه دار شده اند، استفاده می شود. این گیاهان را به گونه ای تربیت می کنند که تمام شاخه های آنها در یک جهت قرار گیرند. سپس تنه گیاه را به صورت افقی، به طوری که شاخه ها رو به بالا قرار گیرند، دریک ظرف قرار میدهند و روی آن خاک می ریزند. برای تسریع ریشه زدایی، در زیر هر شاخه قسمتی از تنه را زخمی می کنند.میتوان بین شاخه ها قطعات سنگ قرار داد تا بونسای نمای کوهستانی به خود بگیرد.

منبع: www.khorasan.ir/roostaee/tabid/9314/Default.aspx