سرویس و نگهداری در ماشین های کشاورزی ، باغبانی و فضای سبز

اهمیت سرویس و نگهداری و نقش آن در افزایش کارایی و عمر مفید ماشین آلات و کاهش هزینه های تعمیرات بر کسی پوشیده نیست.کاهش هزینه های تعمیرات بر کسی پوشیده نیست. سرویس و نگهداری علیرغم هزینه کم آن تأثیر بسیار زیادی در جلوگیری از استهلاک زودرس دستگاه ها و افزایش طول عمر مفید انها (حتی به 2 تا 3 برابر عمر پیش بینی شده توسط کارخانه سازنده)دارد.از طرف دیگر سرویس و نگهداری علاوه بر کاهش هزینه تعمیرات از توقف های مکرر ناشی از خرابی دستگاه به شدت کاسته و در نتیجه تأخیر در روند اجرای کار به حداقل خواهد رسید.

- متأسفانه در غالب سازمان های دولتی و خصوصی اهتمام کافی جهت سرویس و نگهداری ماشین‌ آلات صورت نگرفته و شاهد تخریب و استهلاک سریع این سرمایه می باشیم.

- برخی از علل این امر عدم آگاهی و ضعف اطلاعات فنی اپراتور به دلیل خلل آموزشی،عدم وجود سیستم کنترل و نظارت و بها ندادن به این موضوع از جانب متولیان می باشد.

- این مجموعه ها می بایست با درک این مهم،نسبت به بازنگری در سیستم سرویس و نگهداری ماشین آلات خود اقدام نموده و به دنبال مکانیزم مناسبی برای تحقیق آن باشند.

تعریف سرویس و نگهداری : سرویس و نگهداری،رعایت توصیه های فنی و ایمنی و انجام فعالیت های مشخصی است که دستگاه را در شرایط کارآمد و مطلوب نگه داشته و امکان بهره برداری حداکثر از آن را فراهم می نماید.

-افزایش بازدهی و کارآیی و ضریب اطمینان کار با دستگاه در طول زمان کارکرد.

-کاهش کلی هزینه تعمیرات و سایر هزینه های تحمیلی ناشی از توقف دستگاه

-جلوگیری از بروز حوادث و خسارات جانی و مالی

1-انجام بازدیدهای روزانه

2-انجام صحیح سرویس های دوره ای

3-استفاده و بهره برداری صحیح و اصولی از قابلیت های دستگاه با رعایت استاندارد کارخانه سازنده

4-انجام بازبینی های برنامه ریزی شده به منظور شناسایی عیوب احتمالی

5-توجه به کیفیت مواد مورد استفاده در سرویس و نگهداری

6-رعایت اصول ایمنی به منظور دوام دستگاه و جلوگیری از بروز خسارات

7-ثبت اطلاعات سرویس و نگهداری دستگاه به منظور امکان نظارت و کنترل بهتر

این بازدیدها از اهمیت خاصی برخوردار بوده و از بروز بسیاری ازاشکالات و خرابی های اساسی جلوگیری می نماید.

علی رغم این که این بازدیدها هزینه خاصی ندارند ولی در بسیاری از موارد عدم توجه به آنها منجر به تحمیل خسارات سنگین مالی و حتی جانی می گردد.هرگز نباید از این بازدیدها غفلت نمود.به طور کلی این بازدیدها به 3 دسته تقسیم می گردند:

1-1- بازدیدهای قبل از شروع کار:شامل کنترل سطح روغن موتور و گیربکس،کنترل نشتی ها،فشار باد لاستیک،بازدید شل شدن قطعات و متعلقات،وضعیت قطعات فرسایشی مثل تیغه ها،وضعیت تسمه ها از نظر خراشیدگی و پوسیدگی و سایر موارد.

1-2-بازدیدهای در حین کار:شامل توجه به آمپرها و لامپ های اخطار(در چمن زن های تراکتوری)و صداهای غیرعادی دستگاه.

1-3-بازدیدهای بعد از اتمام کار:شامل تمیز نمودن شاسی و دک دستگاه،آچارکشی قطعات شل شده ،تمیز نمودن فیلتر هوا و سوخت گیری دستگاه می باشد.

بازدیدهای روزانه بر عهده اپراتور دستگاه بوده و مبنا و سرفصل این بازدیدها برای هر دستگاه موارد مندرج در دفترچه اپراتوری می باشد. مسئولین ذی ربط نیز نظارت کافی را بر انجام این امر داشته باشند.

شامل انجام کلیه سرویس هایی است که از طرف کارخانه سازنده هر دستگاه مشخص گردیده است.در بعضی از ماشین آلات این سرویس ها به صورت ساعتی و در برخی دیگر به صورت کیلومتری است.به طور کلی در ماشین های فضای سبز سرویس های فوق ساعتی می باشند.سرفصل این سرویس ها شامل تعویض،تمیزکاری،تنظیم و بازدید می باشند.که البته گریس کاری نیز جزئی از موارد فوق است.

در دفترچه های سرویس و نگهداری دستگاه این سرویس ها دقیقاٌمشخص گردیده است.مثلاٌ در سرویس ساعتی 50 ساعته یک چمن زن تراکتوری،تعویض روغن موتور،تمیزکردن فیلتر هوا ،تنظیم باد لاستیک،بازدید روغن گیربکس و گریس کاری اتصالات چرخ جلو مشخص گردیده است.

برخی از این سرویس ها کاملاٌ تخصصی بوده و می بایست توسط تکنسین مربوطه انجام پذیرد.مثلاٌ فیلرگیری سوپاپ ها یا بازدید سیستم برقی توسط اپراتور دستگاه قابل انجام نمی باشد.مسئولین ذیربط باید نظارت کامل زمانی و کیفی بر این سرویس ها (خصوصاٌ رعایت ظرفیت روغن قسمت های مختلف دستگاه،نوع روغن مناسب با توجه به شرایط فصلی کار و سایر استانداردهای انجام کار )داشته باشند.

هر اپراتور باید از توانایی و قابلیت های دستگاه خود اطلاع داشته باشد و توان عملیاتی دستگاه را بشناسد.بدیهی است رعایت اصول فنی در حین استفاده از دستگاه نقش تعیین کننده ای در پیشگیری از ضایعات و استهلاک زودرس آن دارد.با توجه به این که عوامل مختلفی در افزایش یا کاهش کارکرد دستگاه نقش تعیین کننده دارند و با در نظر گرفتن نوع و شرایط کار باید حجم عملیات مشخصی را ازدستگاه انتظار داشت،برخی از این شرایط و عوامل شامل سطح عملیاتی کار دستگاه،شیب کار،توان موتور،میزان مهارت اپراتور و غیره می باشند.

این بازبینی ها به منظور کشف هرگونه خرابی یا فرسودگی،درست در زمانی است که این خرابی ها جزئی بوده و با هزینه ای اندک قابل اصلاح یا رفع می باشند.

این بازبینی ها برنامه ریزی شده بوده و در دوره های زمانی خاص انجام می شوند. بازبینی فنی نباید با بازدیدهای روزانه اشتباه گرفته شود،زیرا بازدیدهای روزانه توسط ا پراتوردستگاه انجام گرفته شود،زیرا بازدیدهای روزانه توسط اپراتور دستگاه انجام گرفته و شامل بازدیدهای ساده ای است که قبلاٌ توضیح داده شد ولی بازبینی فنی شبیه سیستم چکاب در افراد می باشد و بایستی تک تک اجزاء دستگاه توسط مکانسین خبره و با ابزار مناسب مورد بازرسی قرار گیرد.هر چه دوره زمانی بازدیدها کوتاه تر شود بهتر است. پیشنهاد می گردد که فاصله زمانی بازبینی حداقل دو ماه باشد.در صورت انجام تعمیرات پیشگیرانه هزینه تعمیرات بعضاٌ تا 80 درصد کاهش می یابد.

کیفیت اقلام سرویس و نگهداری از جمله مواردی است که نگهداری دستگاه نقش اساسی ایفا می نماید.

یکی از اقلام مهم سرویس،روغن می باشد که می بایست دقت کافی را در انتخاب آن بنماییم.بعنوان مثال دو زمانه یا چهار زمانه بودن موتور،بنزینی یا دیزل بودن آن،شرایط فصلی یا سرما و گرما ،شرایط کار دستگاه،محیط و غیره از عواملی است که در انتخاب نوع روغن نقش دارند.اما بهترین مرجع برای تعیین نوع روغن مصرفی،توصیه کارخانه سازنده می باشد.سایر اقلام سرویس از جمله فیلتر هوا،فیلتر سوخت،فیلتر روغن و ... نیز می بایست حتی الامکان اصلی و فابریک بوده و یا استانداردهای لازم کشور را دارا باشند.

اصول ایمنی مجموعه قوانین و مقرراتی است که به منظور حفظ جان افراد،دوام دستگاه و جلوگیری از بروز خسارات مالی وضع گردیده است.حوادث و خسارات وارده به شخص یا دستگاه یا به دلیل عوامل فردی و یا به دلیل عوامل محیطی است.در جلوگیری از حوادث ناشی از عوامل فردی می بایست جنبه های ایمنی همچون آگاهی کامل فرد نسبت به انجام کار،شناخت کامل وی از دستگاه و داشتن وسایل حفاظت فردی را مدنظر قرار داد.عوامل محیطی نیز شامل سالم بودن دستگاه وجود ابزار و محیط ایمن کار می باشند. به طور کلی آموزش کامل اپراتور دستگاه و مطالعه اصول ایمنی مندرج در کتابچه های اپراتوری ماشین که توسط کمپانی سازنده تهیه گردیده است تا حدود زیادی از بروز حوادث و ایجاد خرابی ها جلوگیری می نماید.توصیه می گردد که متناسب با نوع دستگاه ،هنگام کار حتما از وسایل حفاظت فردی استفاده نمایید.

انجام بسیاری از بازبینی ها و سرویس های دوره ای می بایست در یک زمان مشخص یا پس از ساعات کاری خاص دستگاه صورت گیرد که در صورت نبودن سیستم ثبت اطلاعات قابل کنترل نبوده و عملاٌ نامنظم انجام می پذیرد.در صورت وجود دفترچه ثبت اطلاعات دستگاه عملاٌ امکان نظارت و کنترل ایجاد گردیده و مالک دستگاه می تواند از وضعیت ماشین خود در هر لحظه اطلاع داشته باشد،علی الخصوص در زمانی که سیستم ثبت جامع و کامل بوده و سایر اطلاعات همچون مشخصات تحویل گیرنده یا اپراتور ،سابقه تعمیرات،اقلام تعویضی و هزینه های مربوط و سایر اطلاعات شناسنامه‌ای دستگاه در آن درج گردد.