معرفی انواع سبک های کاشت جهت احداث باغ و ایجاد فضای سبز

1-سبک رسمی و باغهای فرانسوی:

طراحی چشم انداز با احساس آرامش بیشتر و استفاده از خطوط منحنی و اشکال منظم بدست می آید. این سبک توسط اشرف فرانسه به تقلید از باغ های دوران رنسانس در قرن 16 شامل تقارن و اشکال هندسی برای کاشت رواج پیدا کرد. باغهای در روی سطح مسطح و افقی با اشکال هندسی و پیچیده ، تقارن و هماهنگی بین ساختمان و مناظر را با تسلط بر طبیعت ایجاد می کردند.باغ در هماهنگی با نسبت ها و همچنین اندازه ها یک سوم پهنا را در بر می گیرد مجسمه مهم ترین زیور آلات باغ است . کاشت متراکم درخت و درختچه با ایجاد فرم هندسی و گل ها برای ارائه خطوط یا بخش رنگی که در طیف رنگ های آبی ، صورتی ،سفید و بنفش به آرامش فضا کمک به سزایی می کنند.

آب ویژگی کلیدی در طراحی باغ فرانسوی بازی می کند بسیاری از استخرها به شکل گرد و مستطیلی شکل که به تقارن و آرامش فضا کمک می کند.

2-سبک غیر رسمی و باغهای انگلیس:

استفاده از خطوط کرنش و پیچ در پیچ که با گل و گیاه در همه اطراف با شکلهای مجزا ( مخروط ، هرم یا مارپیچی ) زیبایی محبوب برای صاحبان خانه به ارمغان می آورد. ایجاد یک محیط آرام ، آزاد و روان که طراحی مسیر برای لذت بردن از زیبایی فضا و انتخاب منحنی ها و زاویه های نرم به جای خطوط راست و گوشه های تیز و استفاده از گلهای رز زیبا و معطر به عنوان عنصر رمانتیک گردشگاهها و پیچهای تودر تو محسور کننده و الهام بخشی در طراحی فضای باز ایجاد می کنند.

چمن بعنوان عنصر مهم طراحی باغ در نظر گرفته می شود و سایه بخشی جدایی ناپذیر از باغ انگلیسی می باشد.

3-باغ های ژاپنی:

باغ ژاپنی مشتق از زیبایی و ترکیب عناصر مختلف مانند : شن ، سنگ ، آب ، زیور آلات مانند فانوس و حوضچه های آب و نرده های چوب خیزران ، گیاهان طبیعی ... می باشد

قسمت زیبایی باغ ژاپنی بیان نمادین از باورهای مذهبی بودیسم و شینتو است . طراحی باغ ژاپنی بر سه اصل اساسی مقیاس ، نمادپردازی ،زیبای شناسی به تصویر کشیده می شود. مقیاس نشان دهنده صحنه های معروف و مکان ها در فضای کوچک است که نمایش کوه ها و رودخانه با استفاده از سنگ و شن و ماسه را اجرا می کند . نمایه پردازی استفاده مفرط شن و ماسه در کنار مناظر و گیاهان موجود در باغ به عنوان مکمل می باشند.

سنگ ها نماد جانوران است که بخشی از طبیعت می باشند ، آب مخفف دریاچه ها یا اقیانوس ها ، آبشار در ژاپن نماد روشنگری است در حالیکه خزه رطوبت را در خاک نگه می دارد و درختان نماد زندگی هستند، و بامبو نماد انعطاف پذیری و پایداری می باشد.

در آیین بودایی آب و سنگ نماد یانگ یانگ دو قطب مخالف که مکمل و تکمیل کننده یکدیگر هستند.

4-باغ مدرن:

طراحی باغ مدرن بخش ضروری از باغبانی است ومعماری مدرن در اروپا از اوایل قرن بیستم شروع شده است و مدرن بمعنای ساده است . باغ های مدرن با استفاده از طرح های جسورانه و شفاف و گیاهان و مواد تاثیر گذار با ایجاد تضاد رنگی هیجان انگیز، هماهنگ با فرم های معماری مدرن می باشد. با طراحی براق با چوب و سازه های فلزی که فضای باغ را بخوبی سازمان یافته و زیبا نشان می دهد . این باغ با لمس مدرن بودن در ایجاد مناظر طبیعی و زیبا موثر می باشند.

مواد موجود در یک باغ مدرن دارای ویژگی های می باشد: استفاده از گیاهان همیشه سبز : (شمشاد ، سرخدار ، برگ نو ، راش ،....) که با اشکال هندسی فرم داده شده است ، ویژگی های آب که اغلب در شکل حوضچه یا استخر شنا با اشکال مربع و مستطیل شکل تخت به عنوان یک عنصر منعکس کننده باعث القا حس آرامش و صلح می شود. صف های طولانی با تاکید بر خطوط افقی و عمودی با کاشت ظریف در رنگ های روشن و رنگ آمیزی در این باغ هماهنگی شگفت انگیزی بوجود می آورد.استفاده از مجسمه در باغ های مدرن ساخته شده از کنده درخت ، راک و بسیاری موارد دیگر بمنظور شکستن یکنواختی می باشد. باغ کوچک مدرن اغلب دارای طرح ساده می باشد و استفاده از چمن و گل و بوته ها در اطراف ، درختان پهن برگ معمولا" نمدار ، صنوبر ، افرا .... در مقابل خانه و درختچه یا مخروطیان در مسیر مرکزی خانه کاشته می شود.

تقارن در همه المانهای موجود ، در باغ وجود دارد و هماهنگی فرم ها در معماری مدرن و واحد سبز ، استفاده از اشکال هندسی از ویژگی های اصلی اینگونه باغ ها می باشد.

5-باغ ایرانی:

باغ ایرانی از قدیمی ترین و مهمترین باغ های جهان به شمار می رود. باغ ایرانی بیشتر حاکی از رفع نیازهای روحی با بهره گیری از قدرت تخیل و ابداع بوده است .

مقدمه ای بر پیشینه تاریخی باغ ایرانی:

تعریف و واژه شناسی : باغ ایرانی آن گونه که از ایده و تعریف آن بر می آید گذشته از فضایی عملکردی که مردمان در آن دمی بیاسایند و تفرج کنند، برآمده از فرهنگ و آداب و رسوم می باشد. باغهایمان در گذشته از اندیشه های شکل گیریشان، دورنمایی از آرمانهای انسان ایرانی اند، چه آنگاه که با حفظ تقدس آب چنان در باغ میگرداندند تا باغشان نماد تفکر و اندیشه و عناصر هستی بخششان گردد و چه زمانی که بیش از همیشه باغ را تمثیلی از بهشت برین می دانستند و تمنای جاودانگی را در باغ تجربه می کردند. واژه باغ معادل پردیس است که از کلمه « پایری د آزا » ( به معنی محوطه محصور و مدور باغ ) از بوستان ریشه گرفته است که معرب آن فردوس است. باغ ایرانی به عنوان گونه ای از معماری برون گرای ایرانی در منطق و اصول شکل گیری فضا ارتباطی نزدیک با معماری درون گرا ( حیاط دار ) دارد. اصول باغ ایرانی از عقاید اسلامی نیز متاثر است. واژه پردیس به همان باغهای پیرامون خانه ها گفته شده است.

عناصر باغ ایرانی : عناصر اصلی که شامل چهار عنصر ( زمین، آب، گیاه و فضا ) هستند وقتی در منظومه فکری معماری ایرانی و با چهارچوب مفهوم و ایده باغ در کنار هم قرار می گیرند ( باغ ) را شکل می بخشند. در رابطه با زمین که یکی از عناصر اصلی باغ است به جزء شکل موقعیت های کلی، عوامل ویژگی های دیگری همچون جنس خاک ، شیب و اختلاف سطح، قابلیت آبیاری و حاصلخیزی نیز اهمیت دارد. باغ ایرانی ممکن است در یک سطح با شیب ملایم و یا زیاد ساخته شود و در صورت قرارگیری در زمینی با شیب زیاد، معمولاً شکل باغ تحت تأثیر شکل زمین قرار گرفته و در چند سطح ساخته می شود. در این حالت امکان ایجاد آبشره و آبشار میسر خواهد بود. آب نیز که از عناصر اصلی باغ ایرانی است دست کم از سه جنبه مفهومی، کارکردی و زیباشناختی در باغ حضور دارد. در بیشتر موارد قناتها و یا چشمه ها منبع اصلی تأمین آب باغ بوده اند و در بسیاری از موارد میزان آب و نحوه مدیریت و تقسیم آن در گذشته تعیین کننده مساحت باغ بوده است. علاقه وافر ایرانیان در به کارگیری آب در باغ باعث شده تا آنها آب را به شیوه های گوناگون در باغ به حرکت در آورده و بر زیبایی و لطافت آن بیفزایند. گیاهان در باغ ایرانی گذشته از جنس و گونه از نظر محل قرارگیری، طرح کاشت زیبایی و سودمندی بسیار قابل ملاحظه است.

گیاهان در باغ ایرانی با اهداف متفاوتی از جمله سایه اندازی، محصول دهی و تزئین باغ و... به کار می روند و از آنجا که سودمندی ، یکی از اصلی ترین ویژگی های باغ سازی ایرانی است . بیشترین حجم را گیاهان ، درختان میوه و پس از آن درختان سایه افکن تشکیل می دادند. به همین نسبت گیاهان تزئینی به میزان کمتری در باغ به چشم می آیند و آخرین حلقه از عناصر چهار گانه باغ ایرانی فضا یا فضای معمارانه است.در باغ ایرانی بناها ( فضای بسته ) و فضای باز با هم تلفیق گردیده و جدای از یکدیگر نیستند و حتی شاهد آنیم که آب نیز حضور و جریان خود را در میانه بناها اعلام می نماید. در میان عناصر چهارگانه ای که باغ را شکل می بخشد ( فضا) عنصری معمارانه است که وظیفه دارد تا محیطی انسانی را ایجاد کند. در تقسیم بندی و بر اساس مقیاس می توان فضاهای باغ را به گروه هایی همچون فضاهایی اصلی مانند سر درخانه، کوشک، شاه نشین و یا بالاخانه و فضاهای فرعی که مجموعه فضاهایی کم اهمیت تر باغ همچون حمام، فضاهای جنبی، خلوتگاهها و... را شامل می گردند تقسیم کرد.

از نظر ویژگی های کالبدی نیز می توان فضاهای باغ را تقسیم بندی کرد:

این تقسیم بندی مبتنی بر فضاهای باز، نیمه باز و بسته .

هندسه، ساختار و نظام ، مهمترین ویژگی و شاخصه باغ ایرانی است . فضای به غایت هندسی، منظم وار و از پیش طراحی مفاهیم، مبانی و عناصر شکل دهنده باغ و نحوه ترکیب این عناصر و اجزاء که در نهایت به ارائه شکل کلی آن می انجامد نقش دارد. از سوی دیگر مجموعه ای از نظامها را نیز می توان بازشناخت که در شکل گیری باغ مؤثرند. این نظامها اساس فکری، آداب طراحی و نحوه زندگی و حیات مردمان را شامل می گردند. هندسه و ساختار : طرح باغ ایرانی براساس توجه و کاربرد خاص مربع ترکیب کلی و اجزا آن استوار است و این خصیصه شخصیت متمایز باغ ایرانی را تشکیل می دهد. تأثیرگذاری هندسه در باغ ایرانی که در پیوند فضاهای بسته و باز شکل می گیرد در تمامی عرصه ها به چشم می خورد. ساختارهای هندسی در باغ و تناسبات کلی، حصارها، محورهای اصلی و فرعی، ردیف درختکاری، جویهای آب و نحوه حضور و عبور آب و به طور کلی به هندسه مسلط در باغ می پردازد.

ساختار کالبدی باغ ایرانی:

محیط بیرونی باغ عمدتاً به شکل مربع کامل یا مستطیل است و با دیوار نسبتاً مرتفعی محصور است. ارتفاع دیوارها با توجه به جنبه های ایمنی و عوامل اقلیمی در هر محل متفاوت است. دیوار فضای باغ را به طور کامل مشخص از محیط پیرامون جدا می کند. دیوار بر جدایی دو عرصه فضای بیرون فضای درون باغ تأکید میکند. درختانی که در حاشیه دیوار باغ به تبع هندسه آن کاشته می شود نیز همگی همسو با هندسه دیوار باغ بوده و بر نقش آن به عنوان یک چارچوب می افزاید. فضای کلی درونی به ما تبعیت از ساختار هندسی و با خطوط عمود بر هم به فضاهای جزئی تر تقسیم می شود که این دو محور فضای باغ را به 4 قسمت تقسیم می کند. یکی از دلایلی که از مربع یا مستطیل در طرح باغ استفاده می شود بحث جاری شدن آب در جاهای باغ و حرکت در چهارجهت است هر بخش از باغ که به شکل مربع یا مستطیل است به مربع های کوچک تقسیم می شود. در هر راس این شبکه مربعی یک درخت که عمر طولانی تری دارد کاشته می شود و در این شبکه هر مربع به مربعهای کوچکتر تقسیم و در هر راستا درختان با عمر متوسط و به همین ترتیب درختان با عمر کوتاه در رأس مربعهای میان آن ها کاشته می شود. این نظم هندسی به قدری دقیق است که با نگاه کردن به هر طرف ردیفهای منظم درختان دیده می شود و امکان نورگیری منظم همه درختان فراهم می شود، تا ناگهان قسمت اعظمی از باغ خالی از درخت نشود.

جلوه باغ در فرهنگ ایران:

باغ مفهومی نقش بسته بر سرزمین و برآمده از فرهنگ و شکل گرفته در آداب و رسوم مردمان است . کیفیت فضایی باغ ایرانی : ساختار هندسی دقیق کالبد باغ ایرانی را تعریف می کند و این ساختار هندسی موجب پیدایش کیفیتهای فضایی خاص در باغ می شود از سویی وجود چشم انداز اصلی به شکل مستقیم و کشیده در محور طولی باغ و کاشتن درختان بلند در دو طرف آن نقش اساسی در ایجاد پرسپکتیوی دارد که باغ را طولانی تر جلوه گر می سازد. از سوی دیگر شیب طبیعی که در اکثر باغهای ایرانی مورد استفاده قرار گرفته موقعیت مناسبی را برای قرارگیری کوشک در نقطه مرتفع باغ فراهم ساخته است.

از نظر بینایی انسان وقتی در نقطه کم ارتفاع قرار گیرد فاصله خود را تا نقطه مرتفع کمتر و احساس می کند تا زمانی که همان فاصله از نقطه بلند می نگرد همین تفاوت زاویه دید انسان در جهت بالاتر و یا پایین تر از خط افق باعث می شود که کوشک از سوی سر در ورودی باغ نزدیک به نظر آید و بیننده را به حرکت به سوی آن و طی این مسافت به ظاهر کوتاه ترغیب کندو هنگامی که ازکوشک به باغ می نگرد این فاصله طولانی تر به نظر آمده و وسعت بیشتری به باغ می بخشد مانند باغ شاهزاده در ماهان كرمان. یکی از ویژگی های معماری در باغ ایرانی تلفیق بنا و باغ است و آن گاه آنچنان به هم آمیخته اند که نمی توان احساس کرد که کجا باغ سازی خاتمه یافته و کجا آغاز شده است. در محوطه سازی آنها تقسیمات متقاطع و صلیب وار انجام گرفته و جویها و حوضها در وسط آنها ساخته می شود. وجود جویهای متقاطع باغ را به چهار قسمت تقسیم می کند. اصلی ترین عاملی که همواره به باغهای ایرانی حیات بخشیده ، آب جاری بوده که در چهار باغ ها ، جوبیارها و جویهای کم شیب و مارپیچ به حرکت در آمده و منظره و هوای باغ را دلپذیر کرده است.

آبنماها بیشتر در مقابل عمارت باغ احداث می گردد و معمولاً بعد اصلی آن در جهت طول ساختمان و به شکل های مستطیل و مربع – چند ضلعی و بیضی است. گاهی در داخل عمارتهای باغهای قدیمی هم آبنما ساخته می شود.كه اصطلاحاً به آن حوض خانه می گویند.باغهای ایرانی را می توان در یک تقسیم بندی کلی از لحاظ طرح به 2 دسته تقسیم کرد : باغهایی که دو محور موازی اصلی دارند و کوچه باغهای فرعی این دو محور با زاویه 90 درجه قطع می کنند مانند باغ دلگشا در شیراز. باغهایی که دو، سه، یا چهار محور مضاعف و موازی دارند و در مرکز باغ از یکدیگر می گذرند مانند باغ جهان نما و باغ سلطان آباد در شیراز.

طراحی باغ ایرانی را می توان در اصول زیر خلاصه نمود

1-سلسله مراتب

2-تقارن

3-مرکزیت

4-ریتم

5-استقلال و تشخیص فضاها

6-تنوع در وحدت

7-طبیعت گرایی و بهره گیری از منظر وحدت در تنوع

در نهایت ویژگی های مشترک باغ های ایرانی را می توان این گونه نام برد:

-تقسیم باغ غالباً به چهار بخش

-استفاده از خطوط راست در طراحی

-وجود یک کوشک یا بنا در مرکز یا بلندترین قسمت باغ

-استفاده از یک جوی اصلی

-استفاده از استخرهای وسیع به عنوان آینه و زیبایی چشم انداز مقابل ک.شک

-رابط نزدیک با طبیعت

-کاشت درخت میوه در قسمت بزرگی از باغ