دستورالعمل ایجاد باغ بام

باپیشرفت روزافزون شهرنشینی و افزایش بی رویه جمعیت و به تبعیت از آن تعدد وسایل نقلیه و كاربرد بیش از حد انریی های فسیلی، گسترش ساخت و سازهای انجام شده جهت اسکان و تامین نیاز شهروندان، با الگوهای بعضا كلیشه ای و غیر استاندارد، شاهد ناپایداری و معضلات زیست محیطی در بسیاری از كلان شهرها در كشورهای توسعه یافته می باشیم. در این میان به نظر می رسد كه در جهت ارتقای كیفیت زیست محیطی و پایداری هرچه بیشتر معماری و شهرسازی معاصر، می توان از بامهای سبز استفاده نمود.

1. ایجاد عایق حرارتی

2. ایجاد عایق صوتی روی بام ساختمان

3. بهبود وضعیت آلودگی هوا به صورت محلی

4. بهبود كیفیت مدیریت ونگهداری آب باران

5. اثرات اجتماعی

6. حفظ محیط زیست وتنوع زیستی

7. جنبه های اقتصادی

دراین نوع باغ بام سطح بام قابل دسترسی بوده و می تواند دارای درخت، بوته وسایر عناصر پارک باشد .این سیستم به نام مقطع عمیق یا باغ بام نیز شناخته می شود، كه این نوع از بام سبز شامل انواع مختلفی از گیاهان می باشد و مشابه یک پارک طراحی می شود. برخی از بام های سبز دارای درختان بزرگ و آبنماهایی می باشندكه این موضوع خود احتیاج به تقویت اساسی سازه دارد.در باغ بام های متمركز جهت رشد گیاهان بزرگتر از خاک بیشتری در تركیب بستر رشد گیاه استفاده می شود. گاه لازم است برای گیاهان بزرگ به خصوص در ارتفاعات بیشتر بام، بادشکن تعبیه شود. در این نوع بام ها از گونه های متنوع تر گیاهی همراه آبیاری، كوددهی، و مراقبت بیشتر استفا ده

می شود.

تركیبی ازدو بام متمركز و غیر متمركزاست. دارای فواید دو نوع بام ذكرشده می باشد، اما دارای ظرفیت باربیشتری است . لایه های كشت عمیق تر آن امکان تنوع گونه ای را بیشتر كرده است مانند كاربرد چمن ها ،بوته های دائمی و درختچه ها اما درختان در آن حضور ندارند.

دراین نوع باغ بام سطح بام با قابلیت دسترسی محدود می باشد. این نوع باغ بام دارای بستر كاشت كم عمقی بوده وگونه های آن عمدتا " گیاهان پوششی می باشند.این سیستم به نام مقطع كم ارتفاع یا اجرا با ضخامت كم نیز شناخته می شود.. بستر رشد گیاهان در بام های سبز غیر متمركز معمولا" به صورت مخلوط سبکی از ماسه وسایر مواد با خواص معدنی، كمپوست یا سایر مواد آلی وخاک است. معمولا "ازگیاهان مقاوم دربرابر خشکی وسرما مانند علف ها وبوته های منطقه ای استفاده می شود. چنین گونه هایی به آبیاری، كوددهی، و مراقبت چندانی نیاز ندارند. این نوع باغ بام برروی ساختمانهای موجود قابل اجرا می باشد. باغ بام های غیر متمركز عموما" براساس حداكثر كاركرد گرمایی و آبی وحداقل وزن طراحی می شوند. این سیستم برروی بام های شیب دار تاحداكثر شیب 45 درجه نیز قابل اجرا می باشد البته توجه به این نکته ضروری است كه در بام های شیب دار نباید خاک كشت شده دراثر باران نشست كرده یا حركت كند. دراین موارد اغلب از المان های چوبی یا پلاستیکی برای تحکیم خاک استفاده می شود.

كلیه مراكز تجارتی ،اقامتی،اداری ،فرهنگی ، مسکونی و سایر سازه های شهری نظیرپلها ، پاركینگها و...

مکان یابی باغ بام از اهمیت ویژه ای برخوردار است. زیرا یک طراح باید مکانی جذاب برای کاربران و مناسب برای کاشت گیاهاان ایجاد نماید. ویژگی های چشم انداز مناسب عبارتند ازایمنی کافی، رفت و آمد آسان و آب و هوای مناسب در صورتی که باغ بام فقط به عنوان چشم انداز مورد استفاده قرار گیرد، دسترسی مفهوم نداشته و امکان نگهداری آسان گیاهان در الویت قرار می گیرد.

علاوه بر تفاوت های آب و هوایی هر ناحیه، هر مکان نیز دارای شرایط خرد اقلیمی )میکرو كلیما( مختص به خود است. بادهای شدید، سرمای خشک، سوزانندگی خورشید و سرمازدگی از عوامل محیطی نامطلوبند كه در مکان های مرتفع شدت آن ها افزایش می یابد، اما با روش های كشت صحیح، بادشکن و ... قابل كنترل هستند. تعدیل عوامل نامطلوب به ویژه پیش از تکمیل بنای هر ساختمان و با طراحی خاص قابل جبران است.

1. اثرات ناشی از باد، گرما، سرما، خشکی و عدم دقت در محیط كشت كم عمق و اهمیت محافظت از ساختمان تحتانی در محوطه های سقفی یا كفی دوچندان می شوند.

2. آب و هوای سرد، تمامی لوله كشی ها باید كاملا پوشیده شوند یادر برابر یخ بندان عایق شوند. وزن برف و یخ متراکم شده برروی هم بایاد در نظر گرفته شود تا از حدود مجاز تعریف شده برای محوطه های مذکور فراتر نرود.

3. درختان و ساختارهای عمودی باید طوری طراحی و انتخاب شوند که نسبت به صدمات احتمالی ناشی از باد مقاوم باشند.

4. خشکی و گرمای بیش از حد در محیط کشت را می توان اغلب به وسیله اعمال کود گیاهی و عایق بندی سیستم آبیاری کنترل نمود.

شیب 1-30 درجه برای جلو گیری از فرسایش و رانش خاک مناسب است و موجب تثبیت خاک خواهد شد. طول بام از پشته تا لبه بام بر روی درصد رطوبت خاک اثر دارد، آب حاصل دراثر نیروی موئینگی در داخل خاک می ایستد اما فقط تا فاصله كوتاهی از خاک رطوبت باقی می ماند. شرایط خشک تری در سمت بالای بام وجود دارد.

نور وگرمای بیش از حد خورشید می تواند عامل آزار دهنده ای به شمار رود لذا باغ بام باید به نحوی طراحی شود كه ضمن در معرض نورخورشید بودن ، توسط عناصر طراحی از تاثیر نامطلوب آن بکاهند. مکان باغ بام باید به نحوی انتخاب شود كه قادر به جذب نور خورشید از جهات شرق، جنوب و غرب باشد. بهترین جهت بام رو به شرق است تا از سایه غرب و جنوب در عصر و نور اواخر عصر بهره مند شود.بهترین مانع نور و گرمای خورشید تاج درختان است كه جهت تامین سایه بر روی نواحی استراحت در گرمتر ین ساعات روز در نظر گرفته می شود. از آلاچیق ها، چتر و نیز می توان به عنوان عوامل سایه انداز استفاده نمود .كاربرد نهادها یی مانند چمن، گیاهان پوششی، آجرفرش، سطوح تیره و درختچه ها از اثرات نامطلوب خورشید می كاهند.

قسمت های شمالی و جنوبی بام شرایط نور و گرمایی متفاوتی دارند. همچنین اگر بخشی از بام در سایه درختان یا ساختمانهای دیگر باشد، پوشش گیاهی به شکل متفاوتی رشد خواهد كرد. همچنین مکانهایی در بام است كه آب بیشتری دریافت می كند یا بعضی مکان ها ممکن است آبی دریافت نکنند.

درفضای باز، باد می تواند عامل آزاردهنده و نسیم به ویژه در روزهای گرم عامل آسایش دهنده باشد.

تدابیری كه در نقاط بادخیز باید بکاربست عبارتنداز:

1. از ملزومات ووسایل سبک و با اتصال ضعیف به سازه اصلی استفاده نشود.

2. درصورتی كه باد خیلی شدید نباشد از گیاهان مقاوم به باد استفاده شود.

3. درمکان هایی كه تندباد می وزد هوش یاری وانتقال لوازم به مکان امن ضروری است،

4. در محوطه های مسطح اطراف ساختمان ها ی بلند، بادها ی غالب درانتهای ساختمان تبدیل به تندباد و توفان میشوندكه طراح باید با نصب بادگیرهای موازی باانتهای ساختمان و باغ بام،آن راكنترل نماید.

5. برای كنترل باد می توان از بادشکن ی ا شیشه ها ی بادگ یر استفاده كرد .

1. درانتخاب بادگیرهای شفاف ازجنس شیشه باید دقت نمود زیرا در برخی شرایط خاص باد شیشه را خواهد شکست، لذا در این مواقا ازترک یبا ی چون آکریلیک در شیشه یا شیشه های نشکن استفاده می شود.

2.درمکان هایی كه چشم انداز زیبایی نداردیا ضرورت خاصی در استفاده از شیشه نباشد دیوار، پرچین یا كشت متراكم و صفحات مشبک به عنوان بادشکن بکارمی رود. از بادشکن های شیشه ای و غیر شیشه ای می توان به عنوان جداكننده فضا نیز استفاده كرد.

1. امکان رویت چشم انداز

2. ممانعت از سقوط مردم وبه ویژه کودکان

از آنجایی كه گیاهان باغ بام همگی در نوعی گلدان یا بستر مصنوع ی كشت م ی شوند، سرمازدگی محیط ریشه و حفاظت ریشه ها اهمیت زیادی دارد. در باغ بام باید از پوشش های عایق حرارتی استفاده كرد. به ا ی ن منظور م ی توان از افزودن پلی استایرن و پلاستیک در تمام سطوح رویین كشت، پوشاندن سطح كشت با مالچ، و رنده چوب كاج به ضخامت 6 سانتی متر و گرمای الکتریکی یا تابشی بستر كاشت، استفاده نمود.لازم به ذكر است كه دمای ترموستات كنترل كننده بستر كاشت باید4-5 درجه فارنهایت بالاتر از حداقل تحمل ریشه به سرما تعریف شود.

در ساختمان های مرتفع و آپارتمان ها، فضای باغ بام باید توسط نرده، دیوار و حفاظ باارتفاع حداقل 106 سانت ی متر به خصوص جهت تامین امنیت، محافظت شود. استفاده از چوب به عنوان حفاظ در این مکان ها مناسب نمی باشد.