احداث چمن

احداث چمن مناسب، به تهیه بستر بذر مناسب بستگی دارد که اساس چمنکاری محسوب می شود .

چمن کاری از سه جنبه حائز اهمیت است:

۱.در مناطقی که منازل ، کارخانه ها ، مدارس وجود دارند به منظور تعدیل دما ، افزایش رطوبت محیط ، کاهش آلودگی هوا و... چمن کاری می شود.

۲.برای استفاده در زمین های ورزشی مثل زمین گلف ، فوتبال، اسکی و... چمن می کارند.

۳.استفاده تزئینی از چمن ؛ چرا که فضای سبز بدون چمن زیبایی و لطفی ندارد.

مهمترین مشکلی که در توسعه چمن کاری موجود است، گرانی بذر چمن ، هزینه به نسبت بالای احداث ، هزینه بالای نگهداری و همچنین مشکل کم آبی است.

بیشتر چمن ها از خانواده گندمیان (Gramineae) می باشند ( باریک برگ بودن ویژگی گیاهان این تیره است) ولی درخانواده های دیگر نیز چمن وجود دارد. مثلا چمن دایکوندرا (چمن شبدری) (Dichondra repens) از تیره نیلوفریان و شبدر (Trifolium sp) از خانواده لگومینوز می باشند.

Turf Grass یک اصطلاح کلی در چمن کاری ، به معنای فضای سبز پوشیده از گیاهان علفی می باشد که قابلیت چمن زنی و توانایی تحمل پاخوری را دارا می باشند. Lawn ها نیز در این دسته قرار می گیرند.

مراحل مختلف احداث چمن مناسب بشرح ذیل می باشد:

۱- تهیه خاک مرغوب و مناسب برای چمنکاری به میزان و حجم مورد نیاز (بهتر است با انجام آزمایش خاک، نیازهای غذایی چمن را تعیین کنیم.)

2- زوائد، خرده چوبها، قلوه سنگها و کلاً مواد خارجی درشت را تا عمق ۱۵ سانتیمتری بستر کاشت جمع آوری نمائیم.

۳- برآورد میزان سطح چمنکاری به منظور تأمین نهاده ها، بذر و ...

۴- به خاک اولیه بستر کاشت (چه از نوع رسی و چه از نوع شنی) می بایستی در محدوده عمق ۲۰-۱۵ سانتیمتری به میزان ۵ سانتیمتر ، ماده آلی افزوده شود، بطوریکه در نهایت ۳۰% خاک دارای ماده آلی باشد. ( در صورت دشوار بودن این روش می توان روی خاک قبلی به میزان ۵/۷-۵/۲ سانتیمتر خاک مناسب اضافه نمود.)

۵- زمان افزودن ماده آلی و شن به خاک سنگین یا افزودن ماده آلی و رس به خاک سبک، همزمان با استفاده از کودهای شیمیایی (پایه) و پیش از عملیات کاشت می باشد.

۶- نصب سیستمهای آبیاری، تأسیسات روشنائی و ... نیز بایستی همزمان با بند فوق صورت گیرد.

۷- پر کردن گودال ها و تسطیح بلندیها

۸- شیب بندی مناسب به میزان ۲-۱ درصد که برای این امر بایستی لایه ای به عمق ۱۵-۱۰ سانتیمتر به کنار زده شود تا در مراحل شیب بندی از خاک آن استفاده شود. شیب بندی باید آرام و تدریجی باشد و در طول مسیر، نباید نقطه ای بلند تر باشد (که زودتر خشک شود) یا گود باشد (که آب تجمع کند.)

۹- اطمینان از وجود زهکش مناسب در خاک تحت الارض (۳۰ سانتیمتر به پائین) بطوریکه با انجام آبیاری، در بستر کاشت ، حالت غرقاب ایجاد نگردد. (اهمیت این موضوع در زمینهای ورزشی که نیاز به خروج سریع آب دارند به مراتب بیشتر است.)

یکی از نکات مهم در نگهداری چمن، چیدن آن است. نکات زیر نقش چیدن چمن، در رشد مناسب چمن را نشان می دهد:

۱- بیش از حد کوتاه کردن چمن، منجر به کاهش رشد ریشه چمن شده و لزوم مراقبت بیشتررا در برخواهد داشت.

۲- بیش از حد بلند نگهداشتن چمن، باعث بروز پدیده کاهبرگ (Thatch) یعنی ایجاد توده های بهم فشرده ریزوم و ریشه در سطح زیرین پوشش چمن می گردد.

۳- در مناطق سایه دار بعلت کم بودن فتوسنتز، چمنها را کمتر کوتاه می کنند.

۴- چمنهای گرمسیری، مقاومت بیشتری نسبت به چیده شدن دارند.

۵- اگر چیدن چمن، بویژه در روزهای گرم به تأخیر افتد، چمن به گل نشسته و تولید بذر می کند و مواد غذایی، صرف خوشه بستن شده و نهایتاً چمن ضعیف می شود.

۶- بعنوان یک قاعده کلی، با افزایش دما، ارتفاع چیدن بلندتر (میزان کوتاه کردن کمتر) و با کاهش دما، ارتفاع چیدن کوتاهتر (میزان کوتاه کردن بیشتر) توصیه می شود.

۷- تعیین زمان مناسب چیدن، الف – هنگامیکه بلندترین قسمت چمن ۷/۳-۵/۲ سانتیمتر بلندتر از سایر قسمتها باشد. ب – هنگامیکه ارتفاع چمن ۱۰-۵/۷ سانتیمتر شده که می بایستی به میزان ۵-۷۵/۳ سانتیمتر چیده شود.

۸- بهنگام چیدن، چمن نبایستی مرطوب باشد.

۹- در اولین مرحله چمن زنی، نباید از ماشین چمن زنی استفاده نمود.

۱۰- پیش از چیدن چمن، باید سنگها و زباله ها را از سطح چمنکاری زدود.

۱۱- در شیبهای تند بهتر است نوعی چمن یا گیاه پوششی بکاربرد که نیازی به چیدن زیاد نداشته باشد.

۱۲- چمنهایی که در دوره داشت، تحت تیمار کوددهی زیاد قرار داشته باشند، باید مرتباً چیده شوند

به دو صورت می توانیم چمن کاری کنیم:

-منظم

-نامنظم

در روش کاشت نامنظم، جلوه چمن زیبا تر است و فضا را بزرگتر نشان می دهد ( خطای دید) ولیکن چمن زنی در روش کشت نامنظم ( مخصوصا در حاشیه ها ) دشوار است.

معمول ترین و راحت ترین روش کاشت چمن است بذرها به راحتی انبار می شود و در روش کشت بذری ، گسترش ریشه های چمن بسیار خوب صورت می گیرد، به کارگر و هزینه کمتری نیاز دارد. اما عیبی که این روش دارد اینست که هر زمان از سال نمی توانیم بذر کاری کنیم.

یک مقدار از چمن را به همراه خاکش از جایی به جای دیگر، انتقال می دهیم . اگر بخواهیم در فصل رشد چمن ها را نشا کاری کنیم ، نیازی نیست که تمامی زمین را با نشا های چمن بپوشانیم چون نشا ها رشد می کنند و جاهای خالی زمین را پر می کنند. ولیکن در غیر فصل رشد باید تمامی فضای زمین ، با نشا پر شود. روش نشا کاری برای زمانی است که نیاز به کشت سریع داریم و در دنیا از این روش کمتر استفاده می شود

در این روش تنها دستک ها را ( بدون در نظر گرفتن مکان مشخص برای آنها ) روی زمین به صورت مکانیکی همراه با خاک پخش می کنند . استولون ها از بذر ها نسبت به خشکی و کمبود مواد غذایی مقاوم تر هستند.

در این روش دستک ها یا ریزوم ها را در حفره های کوچک می کارند. توجه داشته باشید که در این روش دستک ها جای مشخص دارند و معمولا به صورت ردیفی کشت می شوند.

بیشتر برای ترمیم قسمت های آسیب دیده از این روش بهره گرفته می شود و در سطح وسیع استفاده نمی شود چون صرفه اقتصادی ندارد.

در این روش چمن در محلی خاص کشت می شود و هنگامی که به اندازه مناسبی برای فروش رسید، به همراه ریشه و ریزوم بریده و به محل اصلی کشت انتقال داده می شود .تفاوت عمده چمن فرش با چمن معمولی در اینست که در تولید چمن فرش ، عامل مهم، بخش زیر زمینی است ولی در چمن معمولی عامل مهم ، قسمت روزمینی می باشد. لذا در تولید چمن فرش استحکام و توسعه خوب ریزوم ها و ریشه ها از اهمیت خاصی برخوردار است.

-ایجاد سریع چمن کاری.

-ترمیم سریع و آسان بخش های آسیب دیده.

-امکان چمن کاری در شیب های تند ، در شیب های تند بذر ها آبشویی می شوند و پائین می روند

در کشورمان از سال ۱۳۷۷ در شهرداری تهران چمن رول به صورت آزمایشی کشت شد و امروزه شرکت های خصوصی این روش را توسعه می دهند.

برای برش چمن رول از دستگاه برش (Sod Cutter) بهره می گیرند که این وسیله چمن را بریده و لوله می کند. گونه هایی را برای چمن رول انتخاب کنید که دارای ریشه ها و یا ریزوم های خوبی باشند مثلا از چمن های فصل گرم ، چمن آفریقایی و از چمن های فصل سرد چمن پوا مناسب می باشد..

صخره ای نبودن محل تولید ؛ مثلا سنگ های یزرگ در خاک نباشد تا دستگاه برش آسیب نبیند.

-کود دهی مناسب ؛ به ویژه کود فسفر که ریشه ها خوب توسعه پیدا کنند.

-تسطیح کامل زمین محل تولید چمن فرش.

-استفاده از بذر سالم با زیوایی بالا.

-استفاده از مقدار مناسب بذر برای چمن رول ( در روش معمول بذری به ازای هر متر مربع ۴۰ گرم بذر نیاز است که در روش کشت چمن رول ، نصف این مقدار یعنی ۲۰ گرم بذر به ازای هر متر مربع مورد نیاز است).

-بیش از دو بار نباید از یک زمین چمن رول برداشت کنیم چون خاک آسیب می بیند.

چمن های فرش را به روش معمول به صورت بارانی آبیاری کنید و در هنگام چمن زنی ، دقت شود که چمن های رول را نباید زیاد کوتاه کرد چون ذخیره مواد گیاهی در اثر کاهش فتوسنتز تقلیل می یابد.

بسته به رقم چمن و آب و هوا بعد از ۴ تا ۱۲ ماه از زمان کشت بذر ، برداشت انجام می شود.

اندازه استاندارد برش ۴۶ سانتیمتر(عرض) در ۱۸۰ سانتیمتر (طول) می باشد. البته برای زمین های ورزشی از اندازه های بزرگتر استفاده می شود.

بایستی تا حد امکان کمترین خاک با چمن برداشت شود. تا به خاک سطحی آسیب کمتری وارد شود و نیز چمن فرش سبک ترشود.

به دلیل تنفس چمن ها به هنگام لوله کردن ، گرمایی در وسط رول ها ایجاد می شود که وسط رول را زرد و بد رنگ می کند. برای جلوگیری از این امر ، چمن ها را سریع به محل کشت اصلی منتقل کنید . برای انتقال به محل های دور ، شب هنگام اقدام نمایید. چمن های زده شده یا Clippings را جمع آوری کنید.

نکته: در چمن های معمولی نیز در فصل تابستان که احتمال آسیب چمن می رود ، Clippings را جمع آوری می کنند در غیر اینصورت چمن های زده شده را باقی می گذارند تا به کود تبدیل شود.

چمن ها را در بهار و پاییز می کاریم. بهترین زمان کشت، پاییز است چون از گرمای هوای کاسته شده است و علف های هرز کمتر وجود دارند ( معمولا چمن های فصل سرد را در پاییز و چمن های فصل گرم را در بهار می کارند)